Cảm biến khí gas là gì? Nguyên lý hoạt động và ứng dụng

Cảm biến khí gas đóng vai trò quan trọng trong việc giám sát và kiểm soát chất lượng không khí, cung cấp thông tin quan trọng về sự có mặt và nồng độ của các loại khí trong môi trường xung quanh chúng ta. Nhưng cụ thể, cảm biến này là gì? Nguyên lý hoạt động của nó như thế nào và có những ứng dụng tiềm năng nào nó mang lại?

Cảm biến khí gas là gì?

Cảm biến khí gas đóng vai trò quan trọng trong việc đo lường và giám sát chất lượng không khí dựa trên nhiều nguyên tắc cảm biến khác nhau và sử dụng các thiết bị điện tử. Các phương pháp phát hiện khác nhau như hấp thụ, dẫn điện, quang phổ và cơ khí được áp dụng để phát hiện sự hiện diện của khí trong môi trường. Mỗi phương pháp đều có cảm biến có khả năng chuyển đổi tín hiệu từ khí phát hiện thành giá trị đo lường có thể hiển thị trên các thiết bị điện tử hoặc máy tính. Tóm lại, cảm biến khí Gas đóng vai trò quan trọng trong việc giám sát và kiểm soát môi trường, cho phép chúng ta đánh giá thành phần và nồng độ của khí trong không khí để có thông tin quan trọng về chất lượng không khí và thực hiện các biện pháp phòng ngừa và kiểm soát hiệu quả.

Xem thêm :

• Cảm biến khí gas mq2 là gì ? Mọi thông tin cần biết

Nguyên lý hoạt động của cảm biến khí gas

Nguyên lý hoạt động của cảm biến rò rỉ khí gas dựa vào tương tác giữa các loại khí và vật liệu của cảm biến. Cảm biến rò rỉ khí gas thường áp dụng một hoặc nhiều trong các phương pháp phát hiện khí sau để xác định sự hiện diện của chúng trong không khí:
- Phương pháp hấp phụ: Sử dụng các vật liệu hấp phụ như than hoạt tính hoặc zeolite để hấp thụ khí độc hại. Khi khí tương tác với vật liệu hấp phụ, nó sẽ được hấp thụ và làm thay đổi điện trở của cảm biến.
- Phương pháp quang phổ: Dùng kỹ thuật quang phổ để phát hiện sự có mặt của các loại khí. Khi khí đi qua, nó sẽ hấp thụ ánh sáng, gây ra sự thay đổi màu sắc. Cảm biến sẽ phát hiện và đo lường sự thay đổi này để xác định loại khí có mặt.
- Phương pháp dẫn điện: Sử dụng sự thay đổi điện trở khi khí tương tác với vật liệu dẫn điện. Khi khí tương tác, nó sẽ làm thay đổi khả năng dẫn điện của vật liệu và điện trở của cảm biến. Từ đó, cảm biến phát hiện và chuyển đổi thông tin này thành tín hiệu có thể hiển thị hoặc xử lý bởi các thiết bị điện tử hoặc máy tính.

7 loại cảm biến khí gas phổ biến 

Cảm biến khí gas bán dẫn

Cảm biến khí gas bán dẫn được tạo ra bằng cách sử dụng các vật liệu bán dẫn như SnO2 (oxit thiếc) hoặc WO3 (oxit wolfram) để tương tác với khí và thay đổi điện trở. Khi khí được phát hiện, sự thay đổi điện trở này sẽ được chuyển đổi thành tín hiệu điện để cảnh báo người sử dụng về sự hiện diện của khí đó.
Cảm biến khí gas bán dẫn có rất nhiều ứng dụng khác nhau, bao gồm kiểm soát môi trường trong phòng sạch, phát hiện khí độc trong không khí và giám sát chất lượng không khí trong xe hơi. Chúng có thể hoạt động độc lập hoặc được tích hợp vào các hệ thống điều khiển để đáp ứng các yêu cầu cụ thể của ứng dụng.

Cảm biến khí gas điện hóa

Cảm biến khí gas điện hóa là loại cảm biến được sử dụng để phát hiện khí trong môi trường bằng cách sử dụng phản ứng điện hóa giữa khí và điện cực. Cảm biến này bao gồm hai điện cực đặt trong một chất lỏng dẫn điện và tách ra bằng một lớp màng mỏng. Khi khí tương tác với màng này, các phản ứng điện hóa xảy ra, tạo ra sự khác biệt điện thế giữa hai điện cực, và điện thế này được đo bằng một mạch đo.
Có nhiều loại cảm biến khí gas điện hóa, mỗi loại phản ứng với các loại khí khác nhau và được sử dụng trong các ứng dụng khác nhau. Ví dụ, cảm biến này có thể được sử dụng để phát hiện khí CO (carbon monoxide) trong nhà ở, khí NOx (nitrogen oxides) trong xe hơi, hoặc khí H2S (hydrogen sulfide) trong ngành công nghiệp.

Cảm biến rò rỉ khí gas NDIR

NDIR (Non-Dispersive Infrared) là một loại cảm biến được sử dụng để phát hiện rò rỉ khí gas trong môi trường. Cảm biến khí gas này hoạt động dựa trên nguyên tắc đo sự hấp thụ của khí gas đối với ánh sáng hồng ngoại để xác định nồng độ khí trong không khí.
Cụ thể, cảm biến NDIR sử dụng một nguồn sáng hồng ngoại để phát ra tín hiệu ánh sáng có bước sóng cụ thể. Ánh sáng này sau đó được dẫn qua mẫu khí cần đo. Nếu có khí gas trong mẫu khí, nó sẽ hấp thụ một phần ánh sáng, dẫn đến giảm năng lượng của ánh sáng. Một máy đo ánh sáng được đặt ở phía bên kia của mẫu khí sẽ đo lượng ánh sáng bị giảm, và dựa trên sự giảm này, cảm biến tính toán nồng độ khí gas có mặt trong môi trường.
Phương pháp này cho phép cảm biến NDIR xác định nồng độ khí gas một cách chính xác và đáng tin cậy. Nó thường được sử dụng trong các ứng dụng như kiểm tra khí CO2 (carbon dioxide) trong các hệ thống điều hòa không khí, đo khí CH4 (methane) trong quá trình sản xuất và kiểm soát quá trình công nghiệp, và giám sát khí CO (carbon monoxide) trong các ngành công nghiệp và giao thông.

Cảm biến khí gas xúc tác

Cảm biến khí gas xúc tác được sử dụng để phát hiện và đo nồng độ khí gas trong môi trường bằng cách sử dụng phản ứng hóa học giữa khí gas và chất xúc tác để tạo ra tín hiệu điện. Cảm biến hoạt động dựa trên nguyên lý rằng khi khí gas tương tác với chất xúc tác, các phản ứng hóa học xảy ra và có thể đo được bằng các phương pháp điện hóa.
Khi một khí gas đi qua cảm biến, nó tương tác với chất xúc tác trên bề mặt của điện cực. Phản ứng hóa học giữa khí gas và chất xúc tác tạo ra một tín hiệu điện thay đổi, và độ lớn của tín hiệu điện này tỉ lệ thuận với nồng độ khí gas trong môi trường. Tín hiệu điện này được chuyển đến một bộ điều khiển để tính toán và hiển thị nồng độ khí gas.
Phương pháp này cho phép cảm biến phản ứng với nhiều loại khí gas khác nhau và có thể được áp dụng trong nhiều lĩnh vực như kiểm soát chất lượng không khí trong nhà, phòng sạch, các ứng dụng công nghiệp và hóa chất, và giám sát môi trường trong giao thông vận tải.

Cảm biến khí gas quang hóa

Cảm biến khí gas quang hóa được sử dụng để phát hiện và đo nồng độ các loại khí gas trong môi trường bằng cách sử dụng tín hiệu quang học. Trong đó, nguồn sáng laser phát ra tia sáng để đo nồng độ khí gas. Tia sáng này được dẫn qua mẫu khí cần đo. Nếu có khí gas được phát hiện, nó sẽ tương tác với tia sáng và tạo ra các phản ứng hóa học quang học. Các phản ứng này sẽ tạo ra tín hiệu quang học, được đo và phân tích để xác định nồng độ khí gas.
Phương pháp này cho phép cảm biến phản ứng với các loại khí gas khác nhau và có thể được áp dụng trong nhiều lĩnh vực, bao gồm kiểm soát chất lượng không khí trong nhà, phòng sạch, công nghiệp và hóa chất, và giám sát môi trường trong giao thông vận tải. Tín hiệu quang học được sử dụng để đo nồng độ khí gas có thể được chuyển đến các thiết bị điện tử hoặc máy tính để hiển thị và xử lý thông tin liên quan.

Cảm biến khí gas từ tính

Cảm biến khí gas từ tính là một loại cảm biến sử dụng từ tính để đo lường hàm lượng khí trong không khí.
Nguyên tắc hoạt động của cảm biến này dựa trên sự tương tác giữa từ trường và các phân tử khí. Khi khí đi qua từ trường, các phân tử khí sẽ tương tác với từ trường và tạo ra một tín hiệu điện từ. Tín hiệu này sau đó được đo bằng các mạch điện tử và chuyển đổi thành tín hiệu đầu ra để xác định hàm lượng khí trong không khí.
Phương pháp này cho phép cảm biến khí gas từ tính xác định hàm lượng khí trong không khí một cách chính xác. Nó có thể được sử dụng trong các ứng dụng như kiểm soát chất lượng không khí trong nhà, giám sát môi trường trong các khu công nghiệp, và đo lường khí trong hệ thống thông gió. Tín hiệu đầu ra từ cảm biến này có thể được chuyển đến các thiết bị hiển thị hoặc hệ thống điều khiển để theo dõi và điều chỉnh môi trường khí quyển.

Cảm biến khí gas dẫn nhiệt

Cảm biến khí gas dẫn nhiệt là một loại cảm biến sử dụng nguyên lý dẫn nhiệt để đo lường hàm lượng khí trong không khí.
Nguyên tắc hoạt động của cảm biến này dựa trên sự tương tác giữa khí và một nguồn nhiệt để tạo ra sự thay đổi trong nhiệt độ. Cảm biến khí gas dẫn nhiệt được thiết kế với hai bề mặt làm bằng chất liệu dẫn nhiệt như đồng hoặc bạc. Khi khí đi qua các bề mặt này, nó sẽ hấp thụ nhiệt từ bề mặt đầu tiên và làm giảm nhiệt độ của bề mặt này so với bề mặt thứ hai. Sự chênh lệch nhiệt độ giữa hai bề mặt sẽ được đo và phản ánh hàm lượng khí có mặt trong không khí.
Cảm biến khí gas dẫn nhiệt được sử dụng phổ biến trong các ứng dụng đo lường khí trong ngành công nghiệp và môi trường. Chúng có thể được áp dụng để đo lường khí CO2 (carbon dioxide), khí CH4 (methane), và các loại khí khác trong không khí. Cảm biến này có độ chính xác cao và có thể được tích hợp vào hệ thống điều khiển hoặc giao diện người dùng để giám sát và kiểm soát chất lượng không khí.

Ứng dụng của cảm biến khí gas

Cảm biến khí gas được áp dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau với các ứng dụng phổ biến sau:
- Phát hiện khí gas trong môi trường nhà ở: Cảm biến được dùng để phát hiện các loại khí độc như khí CO, H2S và các khí khác trong môi trường sống. Khi phát hiện có mặt của khí gas, cảm biến sẽ kích hoạt cảnh báo để người dùng có thể thực hiện biện pháp an toàn.
- Giám sát môi trường làm việc trong ngành công nghiệp: Cảm biến khí gas được sử dụng để theo dõi môi trường làm việc trong các ngành công nghiệp như sản xuất hóa chất, xử lý nước thải, khai thác dầu khí và các khu vực nguy hiểm khác.
- Đo lường chất lượng không khí trong khu vực công cộng: Cảm biến khí gas có thể được áp dụng để đo lường chất lượng không khí trong các khu vực công cộng như công viên, trung tâm mua sắm và các khu vực khác để đảm bảo môi trường sống lành mạnh. Thường được sử dụng để kiểm tra chất lượng không khí trong máy lọc không khí.
- Ứng dụng trong lĩnh vực y tế: Cảm biến khí gas cũng có thể được sử dụng để đo nồng độ cồn, phân tích hơi thở và kiểm tra chất lượng không khí trong các phòng mổ và phòng điều trị.
- Ứng dụng trong ngành công nghiệp: Cảm biến khí gas được áp dụng để theo dõi nồng độ các khí độc hại trong quá trình sản xuất và làm việc.
- Ứng dụng trong phòng cháy chữa cháy: Cảm biến khí gas có thể sử dụng để phát hiện khói và đám cháy, giúp bảo vệ an toàn trong các hệ thống chữa cháy.
- Ứng dụng trong khai thác mỏ: Cảm biến khí gas được sử dụng để kiểm tra nồng độ các chất khí trong mỏ, đảm bảo an toàn cho công nhân làm việc trong môi trường mỏ.

Đây là chỉ một số ứng dụng phổ biến của cảm biến khí gas, nhưng còn rất nhiều ứng dụng khác tùy thuộc vào yêu cầu và lĩnh vực sử dụng cụ thể.